گیاه زعفران بهدلیل خواص بینظیرش میتواند در بهبود وضعیعت سلامت افراد تأثیر فوقالعادهای داشته باشد. ازجمله خواص زعفران میتوان به بهبود عملکرد دستگاه تنفسی ، بهبود عملکرد دستگاه گوارش ، کاهش درد ، بهبود الگوی خواب ، کاهش خونریزی ، افزایش سلامت قلب ، افزایش جریان خون ، جلوگیری از دیابت، افزایش استحکام استخوان و بهبود عملکرد دستگاه ایمنی اشاره کرد. با ما همراه باشید برای آشنایی با تولید و فواید و خواص آن.
زعفران چیست؟
زعفران گیاهی است که از طریق پیاز زعفران رشد میکند. پیاز این گیاه، یک پوشال قهوهای رنگ دارد که از آن محافظت میکند. بعد از این که پیاز این گیاه کاشته میشود، شروع به رشد میکند و یک ساقه(تیج) ایجاد میکند که در انتهای آن یک غنچه ایجاد میشود. بعد از گلدهی، شما با یک گل بنفش با ۶ گلبرگ زیبا مواجه میشوید که از ۳ کلاله قرمز رنگ محافظت میکنند. این سه کلاله قرمز همان ماده خوش طعم است که با زحمت فراوان تهیه میشود.
ترکیبات زعفران
- کروسین عامل قدرت رنگ
- پیکروسین عامل قدرت طعم
- سافرانال عامل قدرت عطر و بو
فواید و خواص زعفران و انواع آن
- زعفران سوپر نگین: در زعفران سوپر نگین درصد سافرانال و کروسین بالاترین مقدار خود را دارد و رنگدهی و عطر بسیار بالایی نسبت به انواع دیگر زعفران دارد.
- زعفران شبه نگین: رنگدهی این نوع زعفران به مراتب بیشتر از انواع دیگر زعفران است ولی به زعفران سوپر نگین نمی رسد.
- زعفران نگین: در زعفران نگین فرخوردگی و خمیدگی رشته های زعفران وجود ندارد و سرشاخهها به صورت جدا از هم و تماماً قرمز هستند.
- زعفران سرگل: هیچ خبری از زردی زعفران و سفیدی زعفران(ریشه) در زعفران سرگل دیده نمیشود و پراستفاده ترین نوع زعفران میباشد.
- زعفران پوشال: زعفران پوشال، زعفرانی است که دارای کلاله هایی به رنگ قرمز، همراه با مقداری خامه(ریشه) میباشد.
- زعفران دسته: در این نوع زعفران، کلاله های زعفران بدین نحو که کنار هم چیده می شود خشک میشود.
- ریشه زعفران: به قسمت سفید رنگ زعفران که در انتهای کلاله زعفران وجود دارد ریشه زعفران میگویند.
فواید و خواص زعفران
درمان افسردگی: یکی از مهمترین عوامل که در درمان افسردگی موثر واقع شده اند، هورمونهای خاصی هستند که عملیات کنترل عصبی را بر عهده دارند. این هورمونها دوپامین و سرتونین نام دارند. با یک تحقیق جامع دانشمندان به این نتیجه رسیدند که زعفران قادر به کنترل مثبت این دو هورمون است و کمک میکند که فرد افسرده، سریعتر بهبود یابد.
افزایش هوش و قدرت حافظه: هر چند گفته شده که هوش هر انسان تا حد زیادی به جنبههای ارثی و تلاشهای تجربی وی ربط دارد اما گیاه زیبای زعفران، این قاعده را کمی تغییر داده است. گفته شده که مواد معدنی خاص، موجب افزایش هوش و ذکاوت افراد میشوند. بعضی از این مواد معدنی در زعفران یافت میشود که عبارتند از : منگنز ، مس ، آهن ، سلنیوم ، روی ، منیزیم
تنظیم ساعت خواب و بهبود چرخه خواب: هر چند علت به هم ریختن خواب میتواند علتهای مختلفی داشته باشد اما زعفران میتواند با تاثیر گذاری بر عواملی مثل آرامش روحی ، تنظیم ساعت خواب ، رفرش کردن بدن کمک کند تا خواب بهتر و عمیق تری را تجربه کنید.
درمان ریزش مو: اگر دقت کرده باشید چیزی در علم پزشکی و گیاهشناسی شهرت یافته و آن این است که هر گیاهی که به شکل اندامی از بدن باشد، برای آن بخش از بدن مفید واقع میشود. اگر به زعفران دقت کنید متوجه میشوید که شبیه به مو است. و این اثبات شده که میل کردن به اندازه چای زعفران یا شیر زعفران به افزایش رشد و استحکام مو کمک میکند.
مبارزه و پیشگیری از سرطان: یکی از فواید و خواص زعفران دارای آنتیاکسیدانهای بالایی است که به خنثیسازی رادیکالهای آزاد مضر کمک میکند. آسیبهای رادیکال آزاد به بیماریهای مزمن مانند سرطان مرتبط است. در مطالعات آزمایشگاهی، زعفران و ترکیبات آن بهصورت انتخابی سلولهای سرطانی روده را کشتند یا رشد آنها را متوقف کردند، درحالیکه به سلولهای طبیعی آسیبی نرساندند. این اثر همچنین در مورد پوست، مغز استخوان، پروستات، ریه، پستان، دهانه رحم، و چندین سلول سرطانی دیگر نیز صادق است.
زعفران برای بینایی: زعفران دارای یکی از عناصر کلیدی در جلوگیری از کاهش قدرت بینایی و نابینایی است. زعفران اثرات فراوانی بر روی ژنهایی دارد که عملکرد سلولهای بینایی را تنظیم میکنند. بر اساس این پژوهش، عصاره زعفران نهتنها سلولهای گیرنده نوری در چشم را از تخریب حفظ میکند، بلکه میتواند از بیماریهایی همچون تحلیل ماکولار و التهاب رنگدانهای شبکیه چشم پیشگیری نموده و همچنین آنها را بهبود بخشد.
مصرف زعفران در دوره بارداری
بسیاری از زنان زعفران را از جمله مواد غذایی مفید دوران بارداری میدانند. اما بد نیست بدانید اگر چه مصرف معمول زعفران از طریق مکملهای غذایی بیخطر محسوب میشود اما مشخص شده زمانی که این ادویه در مقدار زیاد مصرف شود منجر به انقباضات رحم شده و سقط جنین را باعث میشود. با اینکه این باور وجود دارد مصرف این ادویه بر زیبایی صورت نوزاد اثر میگذارد اما این موضوع به هیچ عنوان صحت ندارد.
سه ماه اول بارداری زعفران مصرف نکنید
بهتر است بدانید که استفاده از این ادویه در مقادیر زیاد در سه ماهبه هیچ عنوان توصیه نمیشود. در نهایت اینکه میتوان مقادیر کمی از شاخ و برگ زعفران را استفاده کرد. از این گیاه میتوان در دوران بارداری استفاده دارویی هم کرد. اما دوزهای بالا از این گیاه باعث انقباضات رحم شده و منجر به سقط جنین میشود. این گیاه به تحریک هضم مناسب در طول این دوران کمک میکند. طب آیورودا ادعا میکند زعفران به حرکات جنین در رحم مادر کمک میکند اما از سوی دیگر زعفران حرارت بدن را بالا میبرد و به همین دلیل اندازه مصرف آن بسیار مهم است.
فواید و خواص زعفران برای زیبایی پوست و مو
زعفران درمان آفتاب سوختگی: زعفران ادویه مناسبی برای آفتابسوختگی در فصل تابستان است و با ترکیب شیر پرچرب به مناطقی که پوستتان سوخته است بزنید و معجزه آن را خواهید دید. این ماسک پوست شما را درخشنده و زیبا میکند.
زعفران برای مو: زعفران به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و مواد مغذی که دارد به تقویت فولیکولهای مو کمک کرده و به درمان ریزش مو و کم مویی کمک میکند. همچنین زعفران از سفیدی مو جلوگیری میکند. شیر و زعفران بهترین ترکیب هم برای مو و هم برای پوست است. مقداری پودر زعفران و شیر را ترکیب کنید و بر روی پوست سر و موها بمالید، بگذارید ۳۰ دقیقه بماند و سپس با آب و شامپو بشویید. پس از شستن موی سرتان متوجه درخشش و زیبایی موی سرتان خواهید شد.
ماست زعفران و آلوئه ورا: برای پوست چرب خود میتوانید از ماسک آلوئه ورا با زعفران استفاده کنید. ماسک زعفران و آلوئه ورا را باید بهطور مرتب و روزانه استفاده کنید. کمی زعفران بردارید و آنها را در شیر حل کنید. دو قاشق ژل آلوئه ورا به آن اضافه کنید و باهم مخلوطکنید و روی صورت خود بمالید. بگذارید خشک شود و سپس با آب سرد صورت خود را بشویید.
ماسک زعفران و روغن زیتون: ۳ الی ۴ رشته از زعفران را با یک عدد قاشق غذاخوری روغنزیتون مخلوط کرده و روی صورت به حالت دورانی بمالید. این ماسک را در هنگام شب نیز میتوانید استفاده کنید. میتوانید روغن نارگیل، بادام یا کنجد بهجای روغنزیتون جایگزین کنید. این عمل را هر شب تکرار کنید. ماساژ با روغنزیتون و زعفران، گردش خون را در پوست ایجاد میکند و جلوهای زیبا میدهد. ماساژ همچنین به اسیدهای چرب تغذیهای از روغن کمک میکند تا بهراحتی به پوست جذب شوند.
دمنوش زعفران
برای تهیه این دمنوش زعفران و عسل را با یکدیگر مخلوط نمایید ، پس از حل شدن زعفران و عسل و آب ، مقدار آب جوش بیشتری به قوری اضافه کنید. به مدت 20 دقیقه بر روی حرارت غیر مستقیم قرار دهید تا دم بکشد. به جای عسل از شکر و نبات نیز می توان استفاده کرد . همچنین برای تهیه یک دمنوش متفاوت می توان 2 قاشق غذاخوری گلاب نیز به آن اضافه کنید تا یک دمنوش صد درصد آرامش بخش تهیه شود.
خواص دمنوش زعفران
- اشتها آور و بهبود عملکرد دستگاه گوارش
- خاصیت ضد اضطراب و ضد افسردگی
- رفع نفخ معده و کمک به هضم غذا
- خون سازی
- تسهیل گردش خون و کاهش فشار خون
- خاصیت ادرارآور و پاکسازی کلیه و مثانه
- ضدسرطان
درمان درد دندان با زعفران
علت غالب درد های دندانی، التهاب لایه داخلی (به اصطلاح پالپ) دندان است، چرا که این قسمت رشته های عصبی حساس و رگهای خونی را در بر میگیرد.
به منظور جلوگیری از عفونت پالپ و آبسه دندان قبل از مراجعه به پزشک، زعفران غلیظ دم کرده به صورت اسپری و استعمال خارجی موثر است.
این روش برای کاهش مشکلات دندان درآوردن نوزادان بکار میرود، چون زعفران تحریک پذیری،بی قراری و خارش لثه را بهبود می بخشیده و خاصیت آرامش بخشی دارد.
همچنین به منظور کم کردن سوزش آفت درون دهان و جلوگیری از زخم های دهانی، مولفه هایی از زعفران درون دهانشویه ها استفاده میشود.
تشخیص زعفران اصل
- زعفران اصل با سرعت پایینی رنگ میدهد.
- زعفران را میان انگشتهای دست بمالید.
- هنگامی که آن را بین انگشت های مرطوب خود مالیدید، رنگ نارنجی / قرمز / زرد ایجاد می شود.
- زعفران واقعی بوی شیرینی می دهد اما طعم آن به هیچ وجه شیرین نیست.
- زمانی که قیمت زعفران ارزانتر و بسیار دور از واقعیت است، احتمالا جعلی است.
کاشت و تولید زعفران
زعفران گیاهی است که در مناطق نیمه گرمسیر به خوبی رشد می کند. نقاط و نواحی از کشور که دارای تابستان های گرم و خشک مناسب زراعت آن است. به لحاظ خواص فیزیولوژی، تاب و مقاومت این گیاه در مقابل سرما نیز زیاد است، به نحوی که گیاه می تواند درجه دمای منفی حدود ۱۰- تا ۱۵- درجه سانتی گراد را نیز به خوبی تحمل می کند. فصل کاشت این گیاه در پاییز است و پس از یکبار کاشتن صحیح و اصولی پیاز آن در خاک، حدود ۷ الی ۸ سال نیازی مجدد آن نیست و پیاز زعفران در تمام طول این سال ها در زمین مزرعه باقی می ماند. اما تاب و مقاومت این گیاه در تابستان نیز حداکثر ۴۰ درجه سانتی گراد است و باید توجه نمود با اینکه محدوده مقاومت گیاه زعفران در برابر سرما و گرما خوب است، ولی برای اینکه حداکثر در برداشت محصول رخ دهد، باید حتماً پاییزی خنک و بدون یخبندان و بارندگی داشته باشیم.
خوب است بدانیم که کشت و برداشت این گیاه هنوز به شکل قدیمی و سنتی انجام می گیرد. به این معنی که چیدن و برداشت گل توسط کارگر و با دست است. بهترین زمان چیدن گل های زعفران در مزرعه در همان ساعت های اولیه صبح است، که در صورت بروز هرگونه عوامل جوی نامناسب برای برداشت محصول مثل باد شدید، نور زیاد خورشید، بارندگی و یا تگرگ، گل ها کیفیت خود را از دست داده و عطر و رنگ زعفران بدست آمده ، کاهش قابل توجهی پیدا می کند. دوره گل دهی زعفران بین ۱۵ الی ۲۰ روز بوده که معمولاً ماه برداشت آن، آبان ماه است. نکته جالب توجه و مهم در چیدن گل های زعفران این است، اگر گل ها به صورت غنچه چیده شوند؛ هم ماندگاری بیشتری خواهند داشت و هم اینکه حمل و نقل آنها آسان تر از گل های باز شده می باشد.
نیاز آبی زعفران: شاید یکی از مهمترین دلایلی که تولید و کشت این گیاه در کشورمان ایران را توجیح می کند، نیاز آبی کم این گیاه باشد. براساس مطالعات علمی، حداکثر آب مورد نیاز این گیاه ۶ هزار مترمکعب در هر هکتار برای یک سال است. همین یک عامل باعث شده که در صنعت کشاورزی این گیاه جایگاه استراتژیکی در صنعت کشاورزی ایران و صادرات داشته باشد. قسمت جالب و تأمل برانگیز در خصوص نیازی آبی زعفران این است که بازه آبیاری این گیاه در زمانی است که سایر گیاهان به آبیاری کمتری نیاز دارند و آن بازه در حد فاصل نیمه مهرماه تا اواسط اردیبهشت ماه است.
انتخاب و نگهداری پیاز زعفران برای کشت
- تهیه پیاز مناسب زعفران نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، از آنجاکه معمولاً در سال اول پس از کشت گیاه محصول زیادی نمی دهد، با انتخاب پیازهای با وزن بالای ۸ گرم می توان عملکرد مزرعه را هم در سال و هم در سال های بعد از آن بالا برد. همیشه باید به این نکته توجه داشت که پیازهای درشت تر، ظرفیت تولید مثل و تولید گل بیشتری خواهند داشت.
- پیازهای زعفران پس از جدا شدن از خاک باید بلافاصله در خاک مزرعه کاشته شود و همچنین برای نگهداری و حمل آنها دقت شود که پیازها در جای مرطوب و سرد و به دور از نور آفتاب باشند و حداقل از زمین به ارتفاع ۲۰ الی ۳۰ سانتیمتر فاصله داشته باشد.
- در انتخاب پیازها علاوه بر وجود معیارهایی مانند وزن و اندازه آنها، به خصوصیاتی مثل عدم وجود خراشیدگی در سطح پیاز و جوان بودن و آلوده نبودن به امراض و آفات توجه خاصی گردد.
- مقدار پیاز مورد نیاز برای کشت در هر یک مترمربع حدود یک کیلوگرم بوده و در صورتی که وزن پیازها بیشتر از ۸ گرم باشد، مقدار پیشنهادی حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ گرم است.
- فاصله کشت پیازها در حالت ردیفی حدود ۵ الی ۸ سانتیمتر است، فاصله ردیف ها نیز باید حدود ۲۵ الی ۳۰ سانتیمتر باشد. همچنین عمق مطلوب گیاه (به منظور جلوگیری از یخ زدن در فصل سرما ) حدود ۲۰ سانتیمتر می باشد.
کلام آخر
ممنونم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. امیدوارم بیشتر با فواید و خواص زعفران آشنا شده باشید.اگر تجربه ای دارید نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
