ما در این مقاله قصد داریم شما را با سردرد و درمان خانگی آن آشنا کنیم. همه ما سردرد را تجربه کرده‌ایم. سردردها می‌توانند شدید یا خفیف باشند و همه یا قسمتی از سر را درگیر کنند. چیزی که ممکن است درباره سردردها ندانید این است که انواع مختلف سردرد از عوامل مختلفی نشئت می گیرند و شما با در نظر گرفتن از این که مستعد ابتلا به کدام یک از شایع ترین انواع سردرد هستید با شناختن عوامل ایجاد کننده آن ها می‌توانید دردتان را تسکین دهید. در ادامه با سردرد و درمان خانگی آن بیشتر آشنا خواهید شد پس تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید.
سردرد چیست؟
سردرد، به وجود درد در ناحیه سر، صورت و گردن گفته می شود. سردرد یکی از شایع ترین سندرم های درد در انسان است. سردرد یک علامت است و می تواند به دلیل بیماری های مختلف ناحیه سر و گردن و حتی قسمت های دیگر بدن ایجاد شود.
انواع سردرد
سردردها به دو نوع سردرد های اولیه و ثانویه تقسیم می شوند که به شرح ذیل می باشد:
- سردردهای اولیه
سردرد اولیه می تواند ناشی از حساسیت بیش از حد به درک درد باشد. زمانی می‌گوییم سردرد اولیه اتفاق افتاده که این سردرد علامتی از بیماری دیگری نباشد و بدون بیماری زمینهای اتفاق افتاده باشد. در توضیح علل سردرد، عواملی مانند: فعالیت‌های شیمیایی که در مغز اتفاق می‌افتد، اعصاب و عروق خونی که در جمجمه هستند، ماهیچه‌های سر و گردن یا ترکیبی از این عوامل می‌توانند در ایجاد سردرد های اولیه نقش داشته باشند.
بعضی از افراد ممکن است ژن هایی داشته باشند که آن ها را بیشتر مستعد ابتلا به سردرد های اولیه کند. بعضی از سردردهای اولیه هستند که عامل شروعشان می‌تواند فاکتورهایی وابسته به سبک زندگی باشد، که به شرح ذیل می باشد:
- مصرف الکل، مخصوصا شراب قرمز زمانی که جزئی از سبک زندگی باشد، می‌تواند از علل ابتلا به سردرد اولیه باشد.
- مصرف روتین بعضی از غذاها مثل گوشت‌های فراوری شده که نیترات‌دار هستند.
- ضعف بدنی نیز می‌تواند از عوامل سردردهای اولیه باشد.
- عدم مصرف مناسب و به جای وعده‌های غذایی ممکن است از دلایل سردرد باشد.
- وجود استرس می‌تواند از علت‌های ابتلا به سردرد اولیه باشد.
- با کمبود خواب یا تغییر در برنامه خواب نیز ممکن است دچار سردرد شوید.
- سردرد خوشه‌ای
یکی از دردناک‌ترین انواع سردرد که ممکن است در طول شب از شدت درد بیمار را بیدار کند. شر درد خوشه ای می‌تواند در یک سمت سر یا اطراف چشم رخ دهد.
- میگرن همراه با اورا
به میگرن معمول که بعد از اختلال حسی رخ می‌دهد، میگرن اورا گفته می‌شود. این اختلالات شامل فلش‌های نوری، نقاط کور، تغییرات در بینایی یا حس مورمور شدن در دست و صورت می‌شود.
- سردرد های تنشی
رایج‌ترین سردردی که همچنان دلایل آن به خوبی شناخته نشده است؛ سردرد تنشی است که یک درد پراکنده‌ی خفیف تا متوسط است که غالبا به صورت حس بسته شدن یک کمربند دور سر توصیف می‌شود. به زبان ساده تر گونه‌ای از سردرد که مثل سردرد خوشه‌ای یا پاروکسیسمال همی‌کرانیا می‌باشد.
علاوه بر عوامل بالا دسته‌ی کوچکی از سردردهای اولیه هستند که شیوع کمتر و ویژگی‌های مجزایی دارند. از جمله این ویژگی‌ها طول غیر معمول سردرد یا دردی است که همراه با یک فعالیت خاص می باشد. با وجود اینکه این سردردها در دسته‌ی سردردهای اولیه هستند اما هر کدام می‌توانند از علائم بیماری زمینهای دیگری باشند. این سردردها شامل این موارد هستند:
- سردردهای مزمن روزانه (میگرن مزمن یا سردردهای تنشی مزمن)
- سردردهای که در حین یا پس از سرفه به وجود می‌آیند.
- سردردهایی که همراه با فعالیت‌های ورزشی یا پس از آن ایجاد می‌شود.
- سردردهایی که ناشی از رابطه‌ی جنسی هستند که در طول رابطه به هنگام ارگاسم یا پس از آن ایجاد می‌شود.
سردرد های ثانویه
زمانی می‌گوییم به سردرد ثانویه دچار شدیم که سردرد فعلی ناشی از بیماری دیگری باشد. در واقع سردرد ثانویه از علائم بیماری‌هایی است که می‌توانند اعصاب حساس به درد را فعال کنند. علل زیادی با طیف متغیری از شدت درد، می‌توانند موجب سردردهای ثانویه شوند. دلایل احتمالی سردردهای ثانویه به شرح زیر می‌باشد:
- سینوزیت حاد، عفونت، التهاب و تورم در حفره‌ها، سینوس‌های بینی و اطراف آن
- پارگی عروق، دایسکشن کاروتید یا مهره‌ای
- لخته‌ی خونی
- آنوریسم مغزی، برآمدگی سرخرگی مغزی که این برآمدگی مثل توتی است که از ساقه آویزان باشد و امکان پارگی یا نشتی نیز دارد.
- اختلال ساختاری عروق مغزی AVM؛ اختلال ساختاری به صورت یک کلاف که سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها به هم متصل می‌شوند. در این صورت اعمال حیاتی مختل می‌شوند.
- تومور مغزی؛ توده یا رشد غیر طبیعی سلول‌های مغزی است.
- مسمومیت با کربن مونوکسید، در صورتی که درصد کربن مونوکسید هوا افزایش یابد، گلبول‌های قرمز بدن کربن مونوکسید را جایگزین اکسیژن می‌کنند که می‌تواند موجب آسیب بافتی جدی و حتی مرگ شود.
- اختلال ساختاری کیاری، مشکلات ساختاری در پایه‌ی جمجمه، در واقع گسترش بافت مغز به کانال نخاعی که به آن فشار وارد می‌کند.
- آسیب و صدمه؛ هرگونه حادثه منجر به جراحت که عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- دهیدراسیون یا کم آبی، زمانی که آبی که بدن از دست می‌دهد، بیش از آب مصرفی باشد و بدن برای عملکرد طبیعی خود آب لازم نداشته باشد.
- مشکلات دندانی
- عفونت گوش میانی، ممکن است عامل آن باکتری یا ویروس باشد. عفونت گوش باکتریایی معمولا دردناک است.
- انسفالیتیس (عفونت مغزی)، عفونت مغزی دلایل زیادی دارد که رایج‌ترین علت آن عفونت‌های ویروسی می‌باشد. انسفالیتیس گاهی ممکن است باعث به وجود آمدن علائم شبه آنفولانزا مثل تب یا سردرد شود، همچنین می‌تواند باعث افکار گیج‌کننده، تشنج، اختلال حسی یا حرکتی شود.
- التهاب عروقی؛ عفونتی است که در غشای سرخرگ‌ها اتفاق می افتد.
- گلوکوما (آب سیاه)؛ اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که فشار چشم بالا باعث آسیب به عصب اپتیک شود.
- خماری
- فشار خون بالا
- آنفولانزا
- خونریزی داخل قاعده‌ی مغز؛ تجمع خون در جمجمه که غالبا در اثر پارگی رگ خونی رخ می‌دهد.
- عوارض داروهایی که برای درمان بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود.
- مننژیت؛ در واقع عفونت مننژ(پرده‌ی پوشاننده‌ی مغز و نخاع) است که باعث بروز سردرد تانویه می شود.
- گلوتامات مونو سدیم (MSG)
- مصرف بی رویه مسکن‌ها
- اختلال و حمله پانیک؛ اپیزود‌های ناگهانی ترس شدید که محرک آغازی واکنش‌های فیزیکی مختلفی هستند که هیچ خطر یا عامل واقعی برای آن وجود ندارد. همچنین فرد حس می‌کند کنترل خود را از دست داده و حمله‌ی قلبی و یا حتی حس مرگ به وی دست داده است.
- سردردهای ناشی از فشار خارجی مثل سردردی که ناشی از فشار حاصل از جسم سنگین باشد مثل کلاه ایمنی سنگین
- سودو تومور مغزی(تومور کاذب)؛ زمانی که به دلیل نامشخصی فشار داخل مغزی افزایش یابد و علائم تومور را داشته باشیم در حالی که در واقع توموری وجود ندارد، رخ می دهد.
- سکته زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به بافت مغز متوقف شود یا در روند اکسیژن‌رسانی و عرضه‌ی مواد مغذی به بافت مغز، اختلال ایجاد شود که در طی چند دقیقه سلول ها به سمت مرگ پیش می‌روند.
- توکسوپلاسموزیس؛ بیماری که در نتیجه عفونت با توکسوپلاسما گُنِدی ایجاد می‌شود. این عفونت در اثر خوردن گوشت آلوده‌ی نپخته، قرار گرفتن در معرض مدفوع عفونی گربه، انتقال از مادر به جنین در حین بارداری منتقل می‌شود.
- نورالژیای عصب سه قلو؛ دردی مزمن که عصب تری‌ژمینال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عصب حس صورت را به مغز می‌برد.
- سردردهای معروف به بستنی(ice cream) که با عنوان مغز یخ زده شناخته می‌شود.
- سردردهای اسپینال(ستون فقرات) که می‌تواند به خاطر کاهش فشار یا حجم مایع نخاعی باشد یا حتی به دلیل بیهوشی از ناحیه‌ی ستون فقرات رخ دهد.
چه زمانی برای درمان سردرد باید به پزشک مراجعه کرد؟
- سردرد به طور ناگهانی شکل می گیرد و بسیار شدید و انفجاری است.
- نخستین سردرد شدید در زندگی شما محسوب می شود که در انجام فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند.
- پس از انجام فعالیت هایی مانند کار با وزنه، ایروبیک، دویدن، یا رابطه جنسی دچار سردرد می شوید.
- اگرچه به طور مرتب دچار سردرد می شوید، اما این سردرد از همیشه بدتر بوده است.
- سردرد پس از گذشت 24 ساعت شرایط وخیم‌تری پیدا کرده است.
- سردردی که با یک آسیب سر رخ می دهد.
- به همراه سردرد نشانه های دیگری مانند تب، گرفتگی گردن، تهوع، و استفراغ را تجربه می کنید.
- به همراه سردرد با اختلال در گفتار، تغییر در بینایی، مشکلات حرکتی در دست ها و پاها، از دست دادن تعادل، گیجی، یا از دست دادن حافظه مواجه هستید.
- سردرد شدید است و تنها یک چشم قرمز شده است.
- سابقه ابتلا به سرطان و یک سردرد جدید را دارید.
- مدتی است به طور مرتب دچار سردرد می شوید، به ویژه اگر بالای 50 سال سن دارید.
- به همراه سردرد با مشکلاتی در بینایی مواجه هستید و هنگام جویدن با درد مواجه می شوید، یا وزن از دست می دهید.
- سیستم ایمنی بدن شما به واسطه بیماری، مانند عفونت HIV، یا مصرف دارو، مانند داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی و استروئیدها، تضعیف شده است.
میگرن چیست؟
میگرن یکی از علل بسیار شایع و شاید شایعترین نوع سردرد مکرر است، بیماری میگرن در زنان شایع تر است در اکثر مبتلایان به میگرن سابقه خانوادگی ابتلا به سردرد وجود دارد. سردردهای میگرنی معمولاً در سن بلوغ شروع می شود و در سن بالای 50 سال از بین می رود. سردرد میگرنی غالباً یک طرفه و ضربان دار است و چند ساعت تا چند روز طول می کشد. دردهای میگرنی گاهی با حالت تهوع و استفراغ همراه است. اکثر افراد مبتلا به میگرن در زمان حمله سردرد دچار ناراحتی از نور و صدا می شوند و تمایل دارند که در یک اتاق ساکت و تاریک استراحت کنند در این حالت روشن کردن چراغ یا ایجاد صدای ناگهانی می تواند باعث بدتر شدن سردرد شود.
تغییرات هورمونی بر میگرن موثر است و عواملی مثل قاعدگی، بارداری و قرص های هورمونی ضد بارداری معمولاً باعث بدتر شدن میگرن می شود. عواملی مثل گرسنگی، کم خوابی، خستگی، استرس های روحی، ورزش های سنگین، غذاهای خاص (قهوه، شکلات، پنیر مانده، آجیل، مشروبات الکلی) و بوهای خاص (بوی سیگار و عطر) می تواند باعث شروع حمله میگرن شود. یک نکته جالب در مورد استرس آن است که نه فقط وجود استرس بلکه رفع شدن ناگهانی استرس نیز می تواند باعث ایجاد حمله میگرن شود. میگرن در همه افراد به یک صورت ظاهر نمی شود بلکه انواع مختلفی از میگرن وجود دارد که آن ها را مرور می کنیم:
میگرن کلاسیک
در میگرن کلاسیک همیشه علائم بصری مشخصی قبل از شروع سردرد بروز می کند که مشخصه این نوع خاص میگرن است. مهمترین این علائم یک لکه سیاه رنگ در روبروی فرد است که به تدریج بزرگ می شود و به سمت حاشیه میدان بینایی فرد کشیده می شود. این لکه معمولاً با جرقه های نوری به صورت خطوط زیگزاگی براق لرزان احاطه شده است. این علامت نشانه مشخص و مهم در تشخیص این نوع میگرن است.
از دیگر نشانه ها تاریک شدن یک سمت میدان بینایی است که فرد یک سمت خود را واضح نمی بیند. این علائم چشمی بین 10 تا 20 دقیقه طول می کشد و یک ساعت بعد محو می شود و به تدریج با محو شدن علائم بصری و گشاد شدن جبرانی عروق مغزی سردرد ضربان دار یک طرفه ایجاد می شود که با حالت تهوع و ترس از نور و صدا همراه است. سردرد معمولاً بعد از چند ساعت بهبود می یابد.
میگرن معمولی
این نوع میگرن که شایع ترین نوع میگرن است معمولاً با علائم چشمی همراه نیست اما ممکن است درد آن در اطراف یا دور چشم ها احساس شود در میگرن معمولی سردرد لزوماً یک طرفه نیست و ممکن است درد در تمام سر احساس شود. حمله میگرن معمولی اغلب ظرف چند ساعت تا چند روز بهبود می یابد.
علائم بروز میگرن
سردرد یکطرفه و ضربان دار با شدت متوسط تا شدید، تشدید سردرد با راه رفتن و انجام فعالیت های روزمره که حداقل یکبار به تهوع و استفراغ ختم می شود. بیمار ترس و گریز از نور یا صدا را دارد. سردرد میگرنی در عرض 4 تا 72 ساعت بهبود می یابد اما امکان دارد 1 تا 2 هفته هم به طول بینجامد.
پیشگیری از بروز میگرن
سعی کنید دریابید که چه عواملی میگرن شما را بدتر می کند. عوامل تشدید کننده میگرن را از رژیم غذایی خود حذف کنید، ورزشهای منظم داشته باشید، رژیم غذایی سالم اختیار کنید، سطح قند خون را در یک وضعیت مناسب نگه دارید، مصرف الکل را قطع کنید، از استرس بپرهیزید، استراحت را فراموش نکنید و خواب کافی داشته باشید. در نهایت اگر از درد مزمنی در ناحیه گردن و پشت خود رنج می برید به پزشک مراجعه کنید.
توصیه هایی برای پیشگیری از شیوع میگرن
هنگام بروز اولین نشانه های حمله میگرنی اقدامات زیر را انجام دهید:
- روی سر خود یک پارچه سرد یا کیسه یخ بگذارید، یا به صورت خود آب خنک بزنید.
- چند ساعت در یک اتاق تاریک و آرام دراز بکشید.
- دو عدد بالش در دو طرف سر خود بگذارید تا سرتان تکان نخورد.
- استراحت کنید و در صورت امکان بخوابید.
- صدا، نور و بوها خصوصاً بوی سیگار و غذا را به حداقل برسانید.
- از مطالعه خودداری کنید.
- در بین حملات ورزش کنید تا آمادگی جسمانی مناسبی داشته باشید.
- به هنگام حمله، رانندگی نکنید و از کار با وسایل و ماشین های خطرناک خودداری کنید.
- انجام تمرینات یوگا و ورزش
بهترین درمان های خانگی انواع سردرد
شاید همیشه این سوال در ذهن شما باشد که چطور سردرد را خوب کنیم ؟ در ادامه ما به پاسخ این سوال پرداخته ایم. درمان خانگی سردرد می توان به نوشیدن آب و مصرف ویتامین ها اشاره کرد. این که برای درمان سر درد از کدام روش اقدام کنید بستگی به نوع سر درد شما دارد. به عنوان مثال اگر شما سردرد عصبی دارید، باید مدیتیشن کنید یا تمرین تنفسی را امتحان کنید. قابل به ذکر است که کمپرس آب گرم نیز علائم برخی از سر دردها را تسکین می بخشد. در ادامه به معرفی چند روش خانگی برای درمان و تسکین سردرد می پردازیم:
- استفاده از کمپرس گرم و سرد
برای سردردهایی که از یک ناحیه شروع می شوند و به ناحیه دیگری منتقل و گسترش می یابند مانند: میگرن، می توان کمپرس سرد را در آن ناحیه قرار داد، لازم به ذکر است که سرما اثر بی حس کننده دارد که می تواند درد را تسکین دهد. کمپرس آب سرد می تواند رگ های خونی را منقبض کند و به تسکین دردهای میگرنی کمک کند. برای تهیه کمپرس سرد باید یک حوله مرطوب را در فریزر به مدت 10 دقیقه بگذارید یا به جای حوله می توانید از یک کیسه یخ استفاده کنید.
خوب است بدانید کمپرس گرم برای سردردهایی که عصبی است؛ بسیار پرکاربرد هستند که این دسته از سردردها بیش تر در پیشانی احساس می شوند. سردرهای عصبی در اثر استرس خود را بروز می دهند و شل شدن، سفت شدن گردن و شانه به تسکین این دسته از دردها کمک می کند. برای تسکین درد با استفاده از کمپرس گرم می توانید حوله داغ را روی عضلات گردن و شانه خود بیندازید تا به شل شدن ماهیچه های شما کمک کند.
- رژیم غذایی مناسب
همان طور که می دانید رعایت رژیم غذایی برای تناسب اندام و برای پیشگیری از بروز انواع سردردها بسیار ضروری است. توجه به مصرف مواد غذایی خود داشته باشید و سعی کنید از مصرف غذاهای حاوی تیرامین و فنیل آلانین بپرهیزید به دلیل این که مصرف بیش از حد مواد غذایی حاوی موارد ذکر شده، موجب افزایش دفعات میگرن می شود. فنیل آلانین یک اسید آمینه است که در موارد زیر یافت می شود: شیرین کننده های مصنوعی غذاهای حاوی نیترات به عنوان مثال: گوشت فراوری شده و هات داگ و ترامین در اثر تجزیه اسیدهای آمینه تولید می شود و در غذاهای دودی یا تخمیر شده نوشیدنی های الکلی، پنیر پارمزان یافت می شود که باید از مصرف موارد گفته شده خودداری کنید.
- نوشیدن آب کافی در روز
به طور کلی نوشیدن آب و قهوه می تواند به روند بهبود سردرد کمک کند و از بروز سردرد جلوگیری کند. وقتی در روز احساس سردرد دارید سعی کنید که بین 240 تا 480 میلی لیتر آب بنوشید. توجه داشته باشید که در برخی مواقع کافئین می تواند عامل اصلی سردرد باشد و همچنین می تواند کافئین به برخی از سردردها مانند میگرن کمک کند و لازم به ذکر است که نوشیدن بیش از حد کافئین موجب کم آبی بدن و سردرد می گردد. همان طور که می دانید الکل می تواند محرک میگرن باشد به ویژه اگر استرس دارید یا مظطرب هستید، استفاده بیش از حد الکل می تواند آب بدن شما را کاهش دهد و در روز بعد باعث سردرد شود.
- مصرف ویتامین و مکمل
ویتامین و مکمل های زیادی می توانند سردردها را کاهش دهند و مانع بروز دردهای مکرر شوند. این دسته از ویتامین ها موجب بهبود گردش خون، اثر ضد التهاب و همچنین رساندن اکسیژن به بافت ها می گردند و همچنین باعث آرامش عضلانی و تسکین درد می شوند. به توصیه پزشکان برای تسکین درد و جلوگیری از بروز سردرد از موارد زیر استفاده کنید:
- منیزیم ریبوفلاوین
- کوانزیم
- بابونه
- مسکن تب بر
کلام آخر
به طور کلی برای پیشگیری از سردرد در طول روز به جای یک یا دو وعده غذایی پر، سه تا چهار وعده غذایی کوچک میل کنید. ما به شما پیشنهاد می کنیم از غذاهایی که غنی از پروتئین و فیبر هستند، نظیر: گیلاس و بادام که به رفع این دسته از بیماری ها کمک می کنند، در رژیم غذایی خود جای دهید.
از شما عزیزان سپاسگزاریم که ما را تا پایان مقاله همراهی کردید. سایت پزشکا همواره سعی بر این داشته تا شما را با سردرد و درمان خانگی آن آشنا کند. امیدواریم مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت داشتن هر گونه انتقاد و پیشنهاد، می توانید از طریق سایت با ما درمیان بگذارید.
