همه ما گاهی اوقات خستگی چشم را تجربه می کنیم. خستگی چشم در اثر نگاه کردن مداوم به صفحه نمایش رایانه به مدت طولانی به سراغ چشم هایتان می آید. خواندن و مطالعه کردن و از این قبیل کار ها نیز در ساعات طولانی ممکن است احساسی مانند سوزش، خارش و یا خستگی در چشم هایتان ایجاد کند. این علائم رایج است. خبر خوب این است که با رعایت چند راهکار ساده و توصیه های کوچک، می توانید حال چشمان تان را بهتر کنید و از شدت علائم گفته شده کم کنید. در ادامه این مطلب شما را با نکاتی برای پیشگیری از خستگی چشم آشنا می کنیم.
خستگی چشم چیست؟
خستگی چشم، حالت آزار دهنده ای است که باعث خارش و سوزش چشم ها شده و در بسیاری از مواقع قرمزی چشم ها را به همراه دارد. البته این مشکلات خیلی خطر ساز نبوده و می توان با کمی استراحت دادن به چشم ها به راحتی این مشکلات را حل کرد. معمولا خستگی چشم بر اثر عوامل متفاوتی به وجود می آید که درباره آن ها صحبت خواهیم کرد. توجه کنید که علائم گفته شده زمانی برای شما خطر ساز بوده که علائمی مانند: احساس ناراحتی در چشم ها دوبینی و همین طور تغییر در قدرت بینایی همراه شود. در صورت بروز چنین علائمی سعی کنید در اولین فرصت به چشم پزشک مراجعه کنید و مشکلتان را با او در میان بگذارید.
عوامل موثر بر خستگی چشم
به طور کلی زمان طولانی روی دیدن چیزی تمرکز می کنید در واقع با این کار باعث خسته شدن چشم هایتان می شود. عوامل بسیار زیادی روی این موضوع تاثیر گذار هستند. برای مثال: وقتی مدت زیادی را صرف رانندگی در جاده می کنید بعد از مدتی متوجه می شوید که چشم هایتان به میزان زیادی خسته شده اند. در چنین شرایطی باید به چشم هایتان استراحت بدهید و همچنین وقتی زمانی را صرف مطالعه می کنید، باعث خسته شدن چشم هایتان می شود.
این عوامل همیشگی نبوده و معمولا با استراحت، سریعا خستگی چشم تان از بین می رود. دسته دیگری از عوامل وجود دارند که علاوه بر خسته کردن چشم، باعث آسیب رساندن به آن نیز می شوند. این عوامل شامل بازی کردن با موبایل، کامپیوتر و همینطور کار کردن طولانی با این وسیله ها می باشد. برای استفاده از این وسایل در طولانی مدت باید حتما نکات ایمنی لازم را رعایت کنید. یکی دیگر از عوامل مهمی که می تواند روی خسته شدن چشم های شما نقش داشته باشد، کم پلک زدن است. بنابراین سعی کنید پلک زدن خود را افزایش دهید.
علائم خستگی چشم چیست؟
علائم و نشانه های رایج خستگی چشم عبارت اند از:
- چشم درد و تحریک چشم ها
- مشکل در تمرکز
- خشکی بیش از حد و یا آبریزش چشم ها
- تاری در دید و یا دوبینی
- حساسیت زیاد چشم ها به نور
- درد در گردن، شانه ها و کمر
این علائم می تواند میزان بازدهی شما را کم کرده و می تواند با کمبود خواب شدید تر شوند. خواب به چشم ها فرصت استراحت و بازیابی دوباره را می دهد. کمبود خواب می تواند منجر به تحریک دائمی چشم ها شود. کار کردن و بیدار ماندن برای ساعت های طولانی می تواند به شدید تر شدن علائم دامن زند. همچنین خوابیدن، مواد مغذی ضروری مورد نیاز برای کارکرد طبیعی مغز را به آن خواهد رساند. کاهش ساعت های خواب اوضاع خستگی چشم و ناراحتی‌های دیگر را تشدید می‌کند.
راهکارهایی برای پیشگیری از خستگی چشم
عموما با ایجاد تغییراتی ساده در عادت ها و فعالیت های روزانه خود، می توان از خستگی چشم ها جلوگیری کرد و از آن ها کاست. در ادامه به بررسی برخی از این نکات می پردازیم:
- فاصله چشم از صفحه نمایش کامپیوتر باید ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر بوده و صفحه نمایش کمی پایین تر از سطح چشم قرار بگیرد.
- به طور منظم گرد و خاک و اثر انگشت روی صفحه نمایش کامپیوتر را تمیز کنید.
- نور محیط اطراف را به گونه ای تغییر دهید که تابش و بازتاب های شدید و خیره کننده به حداقل برسند.
- از صفحه نمایشی استفاده کنید که شیب و زاویه آن به راحتی قابل تنظیم کردن باشد.
- از صندلی ای در پشت سیستمتان استفاده کنید که ارتفاع آن قابل تنظیم باشد.
- پلک زدن را فراموش نکنید. می توانید کنار مانیتور یک تکه کاغذ بچسبانید و بر روی آن بنویسید: پلک بزن و بعد از مدتی خود به خود به پلک زدن در حین کار با کامپیوتر عادت خواهید کرد.
- سعی کنید بعد از هر 20 دقیقه کار ( نوشتن، خواندن، کار های کامپیوتری و موارد مشابه )، کار را متوقف کنید و به مدت 20 ثانیه به فاصله ای دورتر ( 6 تا 7 متر ) نگاه کنید.
- در هنگام کار با کامپیوتر به صورت منظم به خودتان استراحت بدهید.
- می توانید برای افزایش رطوبت محیط کار و کاهش آلودگی هوای آن از دستگاه های مخصوص تصفیه هوا و یا رطوبت سازها استفاده کنید.
- در هنگام خشکی چشم ها می توانید از اشک مصنوعی استفاده کنید.
- برای مقابله با خشکی و خستگی چشم ها می توانید یک تکه پارچه نرم را با آب گرم خیس کنید و به چشم هایتان بزنید.
- در نور شدید حتما از عینک آفتابی استفاده کنید. نور شدید آفتاب باعث خستگی چشم ها شده و تاری دید را به همراه می آورد.
- اگر هنگام کار مجبور هستید به جایی نگاه کنید، مثل کار با کامپیوتر یا کتاب خواندن، هر چند ساعت یک بار به چشم هایتان استراحت دهید. از جایتان بلند شوید و بدن تان را بکشید و به نقاط دور نگاه کنید.
- دقت کنید هنگام کار، نور محیط کافی باشد. نور ملایم ( نوری که نه شدید باشد و نه ضعیف ) بهترین نور است. نور شدید به چشم هایتان فشار می آورد.
- از لامپ با نور سفید در خانه استفاده کنید. مثل لامپ مهتابی یا لامپ های کم مصرف. اگر امکان دارد در محل کارتان نیز از همین لامپ ها استفاده کنید. زیرا برای چشم ها بهتر است.
- هر چند وقت یک بار چشم هایتان را ببندید. این کار باعث تجدید بیناییتان می شود.
- به طور مرتب پلک بزنید. این کار باعث مرطوب ماندن چشم هایتان می شود.
- از منابع غذایی حاوی ویتامین A به صورت مرتب استفاده کنید. ویتامین A برای حفظ سلامت چشم ها بسیار ضروری است. مثلا یک لیوان ( ۲۴۰ سی سی ) آب هویج، چیزی حدود ۸ برابر نیاز روزانه بدن به ویتامین A را تامین می کند. منابع غنی از این ویتامین عبارت اند از: جگر، هویج، کدو حلوایی، طالبی، زرد آلو، آب کدو، شلغم، چغندر، کلم بروکلی، گریپ فروت، اسفناج و سایر سبزیجات تیره و برگی شکل، شیر و زرده تخم مرغ.
- به مقدار کافی بخوابید. خستگی و بی خوابی فشار روی چشم ها را دو چندان می کند.
- برای معاینه و تست بینایی به طور مرتب به چشم پزشک مراجعه کنید. خصوصا در سن بالای ۴۰، با افزایش سن قدرت بینایی کم شده و ممکن است نیاز به عینک طبی داشته باشید.
اگر بعد از رعایت تمام نکات بالا اگر خستگی و مشکل چشم شما بر طرف نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید تا شما را معاینه کرده و در صورت لزوم برایتان عینک تجویز کند. در بسیاری از موارد، مشکل خستگی چشم با تجویز عینک یا تعویض شماره عینک یا تجویز عینک های خاص مانند: عینک های دو کانون بر طرف می شود.
اقدامات لازم دیگر برای جلوگیری از خستگی چشم
برای پیشگیری از خستگی چشم باید به نکات زیر توجه کنید:
مراقبت از چشم ها هنگام کار با کامپیوتر
بهترین روش برای مراقبت از چشم ها در هنگام کار با کامپیوتر، این است که سی دقیقه تا یک ساعت از کار دست بکشید و به دور دست نگاه کرده و پلک بزنید. این کار باعث جلوگیری از نزدیک بینی شده و جریان های عصبی چشم را فعال می کند. صندلی کامپیوتر تاثیر بسیار زیادی در سلامت چشمانتان دارد. نور اتاق خود را جدی بگیرید. مانیتور خود را در جای مناسبی که نور مستقیم پنجره و یا لامپ بالای سرتان را بازتاب نکند، قرار دهید. مردمک چشم متناسب با نور دریافتی، باز و بسته می شود. بنابر این اگر نور محیط یا مانیتورتان با چشم های شما سازگار نباشد به آن ها فشار می آورد.
به همین دلیل هرگز در محیط تاریک به صفحه نمایش موبایل یا تبلت نگاه نکنید. روشنایی مانیتور خود را تنظیم کنید. یک روش برای تنظیم روشنایی مانیتورتان این است که به یک صفحه وب یا زمینه سفید نگاه کنید. اگر سفیدی صفحه مانیتور برایتان شبیه یک منبع نور است، روشنایی مانیتور زیاد بوده و باید آن را کم کنید. در مقابل اگر صفحه کمی خاکستری بوده، نور صفحه را زیاد کنید.
مرکز مانیتور باید حدود 10 تا 20 سانتی متر پایین تر از چشمان شما باشد. این وضعیت علاوه بر این که باعث می شود پلک ها پایین تر قرار گیرند و سطح کمتری از چشم در معرض هوا باشد از خستگی گردن و شانه ها نیز می کاهد. در این موارد هم باید مانیتور را در ارتفاع مناسب قرار داد و هم ارتفاع صندلی را نسبت به میز کار تنظیم کرد به طوری که ساعد شما هنگام کار با صفحه کلید موازی با سطح زمین باشد.
پرهیز از خیره شدن به صفحه مانیتور
چشم پزشکان معتقدند که به ازای 40 دقیقه تماشا کردن تلویزیون باید چند دقیقه به دور نگاه کرد و یا چند دقیقه چشم ها را بست. یعنی بعد از مدتی استفاده از کامپیوتر چند دقیقه به فاصله دور نگاه کنید تا با این کار عضله چشم شما شل شده و برای شروع دوباره به کار آماده تر باشد با این روش نه تنها چشمانتان ضعیف نمی شود بلکه خستگی و خشکی چشم که یک عارضه رایج در استفاده از کامپیوتر می باشد به سراغتان نخواهد آمد.
مراقبت از چشم هنگام مطالعه
هنگام مطالعه های طولانی مدت باید چشم ها را استراحت داد، در بیش تر موارد کار از نزدیک، چشم را نزدیک بین می کند. مطالعه های طولانی، خشکی چشم را به همراه دارد. هنگام مطالعه چشمتان را به یک نقطه خیره نکنید. بلکه گاهی نقاط دور تر را نیز تماشای تماشا کنید و زاویه دیدتان را تغییر دهید تا دچار خستگی چشم نشوید.
استفاده از عینک های محافظ
صدمات چشمی یکی از مهم ترین عوامل کوری و آسیب های چشمی است. 90% درصد آسیب های چشمی قابل پیشگیری بوده در صورتی که از عینک های محافظ استفاده شود. در این موارد از عینک محافظ حتما استفاده کنید؛ در هنگام استفاده از شوینده های شیمیایی در خانه چرا که این مواد قدرت خورندگی داشته و به سطح چشم آسیب می زنند، در انجام کار هایی که معمولا با گرد و خاک سر و کار دارند، در هنگام استفاده از دستگاه چمن زنی، چرا که این دستگاه ها ممکن است، خرده سنگ ها را به سمت چشم شما پرتاب کنند، در هنگام کار کردن روی ماشین، هنگام ورزش هایی که با توپ های کوچک و تند و تیز انجام می گیرد.
انجام تکنیک پالمینگ
بهترین روش برای تقویت بینایی چشم، انجام تکنیک بالمینگ می باشد. یک دکتر چشم پزشک آمریکایی در سال 1920، تکنیکی را به نام پالمینگ معرفی کرد که نوعی ورزش چشم است. در این روش برای رفع خستگی چشم ها از گرما و تاریکی استفاده می شود. ابتدا دست هایتان را به هم بمالید تا گرم شوند، سپس کف دست ها را به آرامی حدود دو تا سه دقیقه روی چشم ها قرار دهید و فشار ندهید. به این ترتیب که دست راست را روی چشم راست و دست چپ را روی چشم چپ قرار دهید. انگشت هایتان را به خوبی کنار هم نگه دارید تا نوری از آن ها عبور نکند. اگر روزانه ساعات زیادی با رایانه کار می کنید، این تکنیک به دردتان می خورد.
توجه به میزان فشارخون
فشار خون بالا به دیواره رگ های خونی فشار آورده و در طولانی مدت، رگ های خونی چشم را نیز دچار آسیب کرده و باعث حساس شدن آنها نیز می شوند. در نتیجه این اتفاق خطر آسیب به شبکیه چشم بالا رفته و امکان دارد تا کوری نیز اتفاق افتد. بنابراین اگر فشار خون شما بالاست؛ هوشیار باشید و به صورت مرتب فشار خونتان را کنترل کنید. همچنین به پزشک متخصص مراجعه کنید تا روش درمانی مخصوص را تجویز کند.
انجام ورزش های چشم
ورزش های چشمی از خستگی چشم پیشگیری می کند که یکی از عوامل تحریک پذیری و اختلالات دید و غیره محسوب می شود. ورزش های متعددی برای کاهش خستگی چشم و تقویت عضلات آن ها وجود دارد. دستانتان را رو به روی چشم های تان قرار دهید. روی انگشت اشاره تمرکز کنید و آن را به آرامی به بینی خود نزدیک کنید.
نباید از این انگشتتان چشم بردارید. سپس بدون حرکت دادن نگاه تان، انگشت تان را تا حد ممکن عقب ببرید. این کار را چیزی حدود 25 مرتبه تکرار کنید. بهتر است این تمرین را روزانه 3 بار انجام دهید. اگر کارتان به گونه ای است که زیاد با رایانه کار می کنید و یا زیاد مطلب می خوانید، بهتر است این تمرین را هر چند ساعت یکبار و یا حتی یک ساعت یکبار انجام دهید. اگر هیچ بهبودی در وضعیت دید خود مشاهده نکردید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
کلام آخر
محافظت از چشمانتان امری بسیار ضروری است که خیلی هم دشوار نیست. همه چیز بستگی به خودتان دارد. سعی کنید به طور مرتب به چشم پزشک مراجعه کنید. از عینک آفتابی در بیرون از منزل و از عینک های های محافظ در داخل خانه در صورت لزوم استفاده کنید. با رعایت این نکات می توانید تا حد زیادی از بینایی خود محافظت کنید.
از شما عزیزان سپاسگزاریم که ما را تا پایان مقاله همراهی کردید. سایت پزشکا همواره سعی بر این داشته تا شما را با خستگی چشم آشنا کند. امیدواریم مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت داشتن هر گونه انتقاد و پیشنهاد، می توانید از طریق سایت با ما در میان بگذارید.
