ما در این مقاله قصد داریم شما را با سطح کلسترول خون آشنا کنیم. کلسترول نوعی چربی خون است که به وسیله ی بدن شما ساخته شده و در برخی مواد غذایی نیز موجود است.
بدنتان برای عملکرد سالم و طبیعی به مقداری از این ماده نیاز دارد. اگر میزان کلسترول مصرفی شما زیاد باشد و سطح کلسترول خون تان بالا برود، شما را در معرض خطر و بروز سکته های قلبی و مغزی قرار می دهد. چرا که کلسترول اضافی توسط بدن شما مصرف نشده و در دیواره ی رگ های خونی شما رسوب کرده و موجب مسدود شدن رگ های تان می شود.
به همین علت کلسترول خون خطر بروز بیماری های قلبی را دو چندان می کند. لزوما کلسترول بالا در سنین بالا اتفاق نمی افتد اما هر چقدر در سنین پایین تر سبک زندگی تان سالم تر باشد، با افزایش سن شرایط بهتری خواهید داشت. در ادامه با سطح کلسترول خون بیشتر آشنا خواهید شد پس تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید.
کلسترول چیست؟
چربی خون را می توان به طور کلی به دو دسته کلسترول و تری گلیسرید تقسیم کرد. کلسترول خون نیز به دو نوع کلسترول مضر LDL و کلسترول مفید HDL تقسیم می شوند. کلسترول ماده ای از جنس چربی و مومی شکل است که در تمام سلول های بدن وجود داشته و ماده ای حیاتی برای ادامه ی زندگی محسوب می شود. کارهایی که کلسترول در بدن انجام می دهد به شرح ذیل می باشد:
1 . کلسترول در ساخت دیواره ی سلولی همه ی سلول ها مشارکت می کند. 25 درصد از کل کلسترول بدن در غشای سلولی سلول های عصبی است و مهم ترین پوششی است که باعث عایق شدن اعصاب می شود.
2 . کلسترول ماده ی اصلی ساخت بسیاری از هورمون های استروئیدی ( هورمون های جنسی مانند استرادیول و تستوسترون )، هورمون های استروئیدی ای که توسط غدد فوق کلیوی ساخته می شوند مانند کورتیزول و پیش ساز ویتامین ها نقش بسیار مهمی را ایفا می کند .
3 . کلسترول پیش ساز اصلی اسید های صفراوی بوده که برای هضم چربی ها ضروری است. رسوب این ماده حیاتی در رگ ها و سرخرگ ها و همچنین تشکیل پلاک آترواسکلروتیک باعث تنگ شدن عروق شده و اگر رسوب کلسترل در جدار عروق کرونری باشد موجب آنژین قلبی و بیماری قلب و عروق می شود.
قسمت زیادی از کلسترول در داخل بدن و توسط کبد ساخته می شود و بقیه آن با مصرف غذاهای کلسترول دار و چرب وارد بدن می شود. بدن یک فرد بالغ به 150 گرم کلسترول نیاز دارد.
چربی خون در کودکان
کودکان از نظر فیزیکی پر انرژی و فعال هستند، رژیم غذایی سالمی دارند و اضافه وزن و سابقه بیماری فامیلی از نظر کلسترول در آن ها کم تر است به همین دلیل کم تر در معرض ابتلا به کلسترول بالا هستند.
همه کودکان باید در سنین 9 تا 12 و یک بار هم بین سنین 17 تا 21 سالگی، آزمایش برای تعیین میزان چربی خون خود بدهند. کودکانی که در معرض بیماری هایی مانند دیابت یا سابقه ی چربی خون بالا هستند، باید یک بار در سنین 2 تا 8 و یک بار هم در سنین 12 تا 16 سالگی آزمایشی برای تعیین میزان چربی خون را انجام دهند و نتیجه آن را به پزشک ارائه دهند.
برای کودکان 2 سال و بالاتری که دارای کلسترول خون هستند، رژیم غذایی و ورزش بهترین راه درمانی است. کودکان بالای 10 سال که دارای کلسترول خون هستند، می توانند طبق دستور پزشک قلب از داروهای کاهش دهنده کلسترول استفاده کنند. میزان چربی خون نرمال در کودکان بر اساس توصیه های موسسه ملی سلامت ایالات متحده آمریکا به شکل زیر است:
کلسترول کل
- خوب : 170 میلی گرم بر دسی لیتر (mg/dL) یا کم تر
- مرزی : 170 تا 199 mg/dL
- بالا : 200 mg/dL یا بیش تر
کلسترول بد
- خوب : 110 mg/dL یا کم تر
- مرزی : 110 تا 129 mg/dL
- بالا : 130 mg/dL یا بیش تر
کلسترول خوب
- خوب : 45 mg/dL یا بیش تر
- مرزی : 40 تا 45 mg/dL
- پایین: 40 mg/dL یا کم تر
تری گلیسرید
- خوب : برای سنین صفر تا 9 سال:75 mg/dL یا کمتر ، برای سنین 10 تا 19 سال: 90 mg/dL یا کمتر
- مرزی : برای سنین صفر تا 9 سال: 75 تا 99 mg/dL ، برای سنین 10 تا 19 سال: 90 تا 129 mg/dL
- بالا : برای سنین صفر تا 9 سال: 100 mg/dL یا بیشتر ، برای سنین 10 تا 19 سال: 130 mg/dL یا بیشتر
چربی خون در بزرگسالان
برای همه ی بزرگسالان بهتر است که هر 4 تا 6 سال یک بار آزمایش بدهند و میزان چربی خون خود را تعیین کنند. این کار را باید از سن 20 سالگی که چربی خون شروع به بالا رفتن می کند، شروع کنند. معمولا هرچه سن بالا تر برود، میزان چربی خون نیز بیش تر می شود.
خطر چربی خون بالا در زنان بیش تر از مردان است اما به طور کلی خطر چربی خون بالا در زنان بعد از سن یائسگی به سرعت بالا می رود. بنابراین افرادی که چربی خون دارند بهتر است در فاصله های زمانی کوتاه تری آزمایشات را انجام دهند. بر اساس توصیه های موسسه ملی قلب، ریه و خون ایالات متحده آمریکا، مقادیر مناسب برای کلسترول و تری گلیسرید در بزرگسالان به صورت زیر است:
کلسترول کل
- خوب : 200 mg/dL یا کم تر
- مرزی : 200 تا 239 mg/dL
- بالا : 240 mg/dL و یا بیش تر
کلسترول بد
- خوب : 100 mg/dL یا کم تر
- مرزی : 130 تا 159 mg/dL
- بالا : 160 mg/dL یا بیش تر
کلسترول خوب
- خوب : 40 mg/dL یا بیش تر
- پایین : 39 mg/dL یا کم تر
تری گلیسرید
- خوب : 159 mg/dL یا کم تر
- مرزی : 150 تا 199 mg/dL
- بالا : 200 mg/dL یا بیش تر
چرا میزان بالای کلسترول خطرناک است؟
کلسترول اضافی ممکن است در دیواره ی عروق تان تجمع کند و سبب باریک شدن رگ های خونی تان شود. اگر کلسترول بیش تر از حد در رگ های خونی تان تجمع پیدا کند، ممکن است کاملا جریان خون تان را متوقف کند. اگر این اتفاق درون رگی بروز پیدا کند که برای قلب خون می برد، دچار حمله ی قلبی می شوید و اگر برای رگی بروز پیدا کند که برای مغز خون را تامین می کند، باعث بروز سکته مغزی می شود.
میزان مطلوب کلسترول خون
اگر کلسترول خون شما از 200 میلی گرم کم تر باشد، خطر حمله قلبی برای شما بسیار کم است مگر آن که بدن شامل سایر فاکتور های مربوط به حمله قلبی باشد . بهتر است برای تداوم سلامت تان غذاهایی را مصرف کنید که محتوای چربی وکلسترول شان ، کم تر بوده و همچنین نیاز است که فعالیت بدنی کافی نیز داشته باشید. آقایان بالای 45 سال و خانم ها در سن بالای 55، هر 5 سال یک بار کلسترول خون را اندازه گیری کنند.
اگر مقدار کلسترول خون تان در مرز خطر قرار دارد
اگر میزان کلسترول خون تان بین 200-239 میلی گرم بر دسی لیتر است، شما در حاشیه و یا در مرز خطر واقع هستید. البته این بدان معنا نیست که هرکسی کلسترول خونش در این محدوده باشد، خطر ابتلا به حمله قلبی در وی زیاد است. نکته ی مهم این است که در مورد نتایج آزمایش کلسترول خون تان با پزشک معالج خود مشورت کنید و راهنمایی و توضیحات واضحی را از او بخواهید.
برای بررسی تغییرات احتمالی، هر 2 سال یک بار میزان کلسترول خون تان را بررسی کنید. مصرف غذاهای چرب و حاوی چربی های اشباع و کلسترول را کاهش داده و یک برنامه ورزشی منظم را شروع کنید تا سطح کلسترول خون تان را به زیر 200 میلی گرم بر دسی لیتر برسانید.
اگر کلسترول خون تان در گروه پر خطر قرار دارد
اگر سطح کلسترول خون تان چیزی حدود 240 میلی گرم بر دسی لیتر و یا بیش تر می باشد، پس شما در گروه پر خطر قرار دارید و خطر سکته قلبی در شما نسبت به افرادی که کلسترول خون شان مساوی و یا کم تر از مقدار 200 میلی گرم بر دسی لیتر است، دو برابر می باشد. اگر کلسترول خون تان برابر این میزان باشد، پزشک به شما توصیه خواهد کرد که آزمایش های مختلفی را با جزئیات بیش تر برای تشخیص انواع مختلف چربی خون تان انجام دهید.
آزمایشات به طور معمول برای اندازه گیری لیپوپروتئین های چیگالی پایین و لیپوپروتئین های چگالی بالا و تری گلیسرید ها انجام می شوند. لیپوپروتئین با چگالی کم برای بدن نا مطلوب محسوب می شوند چراکه مسئول تحویل کلسترول به بدن هستند در صورتی که کلسترول های با چگالی بالا، برای بدن مطلوب حساب می شوند که کلسترول را از جریان خون جمع آوری کنند و به کبد برسانند.
علائم کلسترول پایین خون چیست؟
افرادی که LDL بالایی دارند تا زمان حمله قلبی یا سکته قلبی، هیچ گونه علائمی در این دسته از افراد دیده نمی شود. اگر انسداد جدی در شریان کرونر وجود داشته باشد به علت کاهش جریان خون در عضله های قلب، ممکن است فرد درد را در ناحیه قفسه سینه خود حس کند. کلسترول پایین خون هیچ عوارض یا علائم خاصی ندارد و فقط ممکن است در فرد تغییراتی از جمله افسردگی و اضطراب رخ دهد. در ادامه به علائم این مشکلات اشاره خواهیم کرد:
- ناامیدی
- گیجی
- مشکل در تصمیم گیری
- تغییر در روحیه
- تغییر در ساعات خواب
- تغییر الگوی غذا خوردن
- تحریک پذیری
علت افزایش کلسترول خون
- کمبود مواد غذایی در برنامه غذایی شخص، منجر به کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب می شود برای مثال: اسید های چرب امگا3
- مصرف غذاهایی که حاوی چربی های اشباع شده است و یا مصرف مواد غذایی که حاوی کلسترول بالا هستند. در ادامه به چند مواد غذایی که حاوی کلسترول بالا است و منجر به افزایش کلسترول خون می شود را ذکر خواهیم کرد: گوشت، مرغ، تخم مرغ، سس مایونز، گوشت خوک، کره، شیر، پنیر پرچرب، کره و شیر.
- در برخی از افراد یک اختلال ژنتیکی باعث می شود که بدن به خودی خود نتواند، کلسترول اضافی را دفع کند که لازم به ذکر است این نوع بیماری بسیار نادر است.
- اضافه وزن باعث افزایش توده چربی در بدن، کاهش سرعت متابولیزم چربی ها و در نهایت منجر به افزایش کلسترول خون می شود. ورزش و فعالیت های بدنی تاثیر چشمگیری بر کاهش کلسترول خون دارد و همچنین بی تحرکی منجر به افزایش کلسترول بد می شود.
- سن و جنسیت یکی از مهم ترین دلایل افزایش کلسترول خون است و با افزایش سن، اندام هایی از قبیل صفرا، کبد و کیسه صفرا که کلسترول مازاد را دفع می کنند، سرعت عملکرد آن ها کاهش می یابند. لازم به ذکر است که بانوان قبل از یائسگی، دارای میزان کم تری از کلسترول نسبت به مردان دارند.
- همان طور که می دانید بدن از کلسترول برای تولید هورمون های استرس و هورمون های جنسی استفاده می کند و زمانی که فرد دچار تنش و استرس می شود، کبد مجبور به تولید بیش تر کلسترول برای تولید هورمون استرس است و این امر موجب افزایش کلسترول خون می شود در نتیجه استرس یکی از مهم ترین دلایل افزایش کلسترول خون می باشد.
کاهش سطح کلسترول خون به شیوه طبیعی چگونه است؟
برخی از افراد می توانند بدون استفاده از داروهای مخصوص، سطح کلسترول خون خود را کاهش دهند. همان طور که گفته شد: رژیم غذایی مغذی، پرهیز از استعمال دخانیات، عدم نوشیدن مشروبات الکلی و انجام ورزش های منظم برای برخی افراد کافی است تا کلسترول خون آن ها نرمال ترین حد خود را حفظ کند و برخی از افراد بر این باورند با استفاده از دسته ای از مکمل های گیاهی، می توانند سطح کلسترول خون را کاهش دهند که در ادامه به معرفی مکمل های گیاهی می پردازیم:
- زالزالک
- گون
- سیر
- مخمر برنج قرمز
- تخم کتا
- سبوس جو دو سر
- پسیلیوم بور در پوست دانه پسیلیوم
در صورتی که سازمان غذا و داروی ایالت متحده هیچ یک از محصولات فوق را برای درمان کلسترول خون، تایید نکرده است و طبق گفته آن ها، تحقیقات بیش تری نیاز است و در نظر داشته باشید قبل از مصرف مکمل های گیاهی یا هر گونه مکمل های غذایی برای کاهش سطح کلسترول خون با پزشک خود مشورت کنید به دلیل این که ممکن است، با سایر داروهای که مصرف می کنید، تداخل ایجاد شود.
کنترل سطح کلسترول خون با عادت های صحیح روزانه
تغییر و اصلاح سبک زندگی می تواند راهکاری مناسب برای کمک به کاهش چربی خون باشد. این تغییرات اقدامات ساده ای هستند که می توانید آن را در هر سنی انجام دهید.
1 . چربی های سالم میل کنید و روغن زیتون، آووکادو و مغز ها، همگی چربی هایی را دارند که میزان کلسترول خون شما را بالا نمی برد.
2 . مصرف چربی را محدود کنید و سعی کنید غذاهایی مانند پنیر پرچرب و شیر پرچرب، گوشت قرمز که حاوی مقادیر بالایی از چربی هستند را ترک کنید.
4 . فیبر بیش تری مصرف کنید و به جای نان سفید و پاستا، غلات کامل و سبوس دار استفاده کنید.
5 . ورزش کنید و تحرک و فعالیت فیزیکی به کاهش وزن و تقویت میزان کلسترول خون شما کمک می کند. بنابراین سعی کنید روزی 30 تا 60 دقیقه ورزش های هوازی سبک که ضربان قلبت تان را بالا می برد را انجام دهید. نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که شرایط هر فرد با دیگری متفاوت است بنابراین در مورد میزان چربی خون تان با پزشک خود مشورت کنید.
لیست دارویی چربی خون
هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا، می تواند با یک آزمایش ژنتیکی مشخص و مورد برسی قرار گیرد و همچنین این دسته از آزمایش ها نشان می دهد که شما ژن جهش یافته ای که منجر به این نوع بیماری می شود را دارید یا خیر. در صورت بی تاثیر بودن، سبک زندگی بر کلسترول خون باید اقدام به مصرف دارو برای کاهش سطح کلسترول خون خود کنید. که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
- گیرنده های اسید صفراوی یکی از داروهایی می باشد که مصرف آن منجر به کاهش میزان چربی جذب شده توسط بدن می شود.
- مصرف مهارکننده های جذب کلسترول باعث کاهش سطح تری گلیسیرید خون می شود و تری گلیسیرید خون باعث، کاهش میزان کلسترول جذب شده از غذا می شود.
- همان طور که می دانید، اسید های چرب امگا 3 به افزایش HDL و کاهش سطح تری گلیسیرید کمک می کند.
- قابل به ذکر است که استاتین ها، مانع تولید کلسترول توسط کبد می شوند.
- برخی از ویتامین ها و مکمل ها از حذف HDL خون توسط کبد جلوگیری می کنند و تبدیل به سطوح پایین تر تری گلیسیرید می شود.
علاوه بر اینکه کلسترول بالا، شما را در معرض خطر بیماری های قلبی قرار می دهد، می تواند بسته به اینکه کدام عروق خونی باریک یا مسدود شده اند، خطر ابتلا به بیماری های دیگر را نیز افزایش دهد.
عوارض کلسترول خون
دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 یکی دیگر از از بیماری هایی است که با کلسترول بالا ارتباط دارد.زیرا می تواند بر سطح کلسترول خون تاثیر بگذارد. افرادی که دیابتی هستند با وجود کنترل قند خون، تمایل به افزایش لیپوپروتئین با چگالی پایین، کاهش تری گلیسیرید و کاهش لیپوپروتئین با چگالی بالا دارد.
فشار خون بالا
فشار خون بالا و کلسترول بالا نیز ارتباط مستقیم با یک دیگر دارند و هنگامی که آترواسکلروز سخت و باریک می شود، فلب برای پمپاژ کردن خون مجبور است که فشار بیش تری را وارد کند و در نتیجه فشارخون به طور غیرطبیعی افزایش می یابد.
سکته مغزی
برای معالجه بیماری های قلبی خود می توانید به بهترین دکتر قلب در اهواز مراجعه کنید. یکی از بیماری های ناشی از کلسترول خون بالا، سکته مغزی می باشد. اگر رگ خونی که اکسیژن و مواد مغذی را به مغز می رساند مسدود شود و خون رسانی به مغز کاهش پیدا کند، سکته مغزی اتفاق می افتد.
شریانی محیطی
تری گلیسیرید بالای 200 به بیماری های عروق خونی، قلب و مغز اشاره دارد. رسوبات چربی در امتداد دیواره عروق خونی در شریان های ساق پا و پا جمع خواه شد و گردش خون را تحت تاثیر قرار می دهد و همچنین می تواند عروق کلیه را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
بیماری کرونری قلب
خطر اصلی کلسترول خون بالا، بیماری کرونروی قلب است. همان طور که می دانید کلسترول بالا رابطه مستقیمی با بروز بیماری قلبی و عروقی دارد به دلیل این که اگر کلسترول خون بالا باشد در دیواره های عروق جمع می گردد. به این تجمع آترواسکلروز گفته می شود.
آترواسکلروز منجر به باریک شدن عروق و کاهش خون رسانی به قلب می شود. این مشکلات می تواند باعث درد قفسه سینه ناشی از رسیدن خون به قلب شود. در مواقعی که جریان خون در رگ ها مسدود شود، حمله قلبی رخ می دهد.
افرادی که کلسترول بالا دارند، باید از مصرف چه موادی خودداری کنند؟
همان طور که گفته شد، کلسترول در محصولات حیوانی مانند گوشت، تخم مرغ و لبنیات یافت می شود. برای درمان و کنترل کلسترول خون، پزشک محدودیت در مصرف برخی از غذاهایی که کلسترول خون را افزایش می دهند را تجویز می کند. در ادامه به معرفی مواد غذایی که موجب افزایش کلسترول خون می شود، می پردازیم:
- محصولات لبنی پرچرب از قبیل: پنیر، شیر، بستی و کره
- تخم مرغ به ویژه زرده آن
- برش های چرب گوشت قرمز
کلام آخر
از شما عزیزان سپاسگزاریم که ما را تا پایان مقاله همراهی کردید. سایت پزشکا همواره سعی بر این داشته تا شما را با سطح کلسترول خون آشنا کند. امیدواریم مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت داشتن هر گونه انتقاد و پیشنهاد، می توانید از طریق سایت با ما درمیان بگذارید.
